Kerk in Frankrijk – Steun in de rug

De vakantie staat weer voor de deur. Veel Nederlanders zullen hun zomervakantie in Frankrijk doorbrengen. Als christen dé kans om hun vakantie te verrijken met een internationale ervaring door Franse geloofsbroeders en -zusters te bemoedigen met hun presentie in een van de kerkdiensten op zondagmorgen.

Tekst: Harriëtte Smit

Voor de bezoeker en zijn of haar gezin is het een leerzame ontmoeting om te zien dat er wereldwijd christenen zijn die samenkomen op zondag. En het geeft reden om dankbaar te zijn voor het vele christelijke jeugdwerk dat de kerk in Nederland nog rijk is, in vergelijking met de vaak kleine en vergrijsde Franse kerken, waar de jonge‐ rengroepen regelmatig maar uit één tot vijf jongeren bestaan. Aantallen zijn in het Koninkrijk van God gelukkig niet belangrijk, God bouwt Zijn kerk wereldwijd: ‘Waar één of twee mensen samenko‐ men, daar ben Ik in hun midden.’

een privéaangelegenheid is. Op dit moment noemt zo’n zestig procent van de 65 miljoen Fransen zich rooms‐katholiek en is slechts drie procent protes‐ tant (dat zijn zo’n twee miljoen mensen). Daar staat tegenover dat bijna tien procent moslim is. En een kwart van de bevolking heeft geen enkele binding met een religie.

Frankrijk verlangt naar geluk, liefde en een hoopvol‐ le toekomst en ten diepste is het God Die dat verlan‐ gen kan vervullen. Daarom zijn er zendingswerkers nodig om in navolging van Jezus het Evangelie door te geven in woorden en daden en lief te hebben zoals Jezus deed. Ik ben dankbaar dat de GZB recent ds. G. Lustig heeft benoemd om de Franse kerk te komen versterken. Extra handen zijn zó welkom om Gods missie in dit land te helpen voortgaan. Jezus ziet mensen in nood, maar tegelijkertijd ziet Hij mensen met een verlangen om gered te worden. Dat motiveert mij om in dit geseculariseerde land aan de slag te zijn onder de Franse jeugd.

Eenzaam avontuur

Voor veel Franse protestantse kerken is het, gezien het kleine aantal leden, ‘overleven’. Het is een uitda‐ ging om met de weinige handen die ze hebben, de gemeente draaiende houden. Het is bijzonder te zien hoe ze in geloof en met vertrouwen bouwen aan de kerk van Frankrijk. Protestants zijn in Frankrijk is soms dan ook een eenzaam avontuur. De ontmoeting met Nederlandse christenen tijdens de zomervakantie kan een enorme bemoediging zijn om het de rest van het jaar vol te houden. Het vraagt van de Nederlandse toerist even iets meer organisatie en energie om een protestantse kerk te vinden dan vanuit het vakantiehuis een Nederland‐ se dienst via het internet te volgen. Gelukkig zijn er tegenwoordig handige websites die kunnen helpen in de zoektocht naar een Franse kerk, zoals: www. eglisedansmaville.fr/.

Het kost misschien even wat extra kilometers rijden en wellicht is niet alles in de dienst vanwege de taal te volgen. Maar de liturgie, de liederen en vele bij‐ belse namen en gebruiken zullen voor de bezoeker zeker herkenbaar zijn. Meelezen in de eigen Nederlandse bijbel helpt vaak al om iets meer van de preek te kunnen volgen. Wellicht is er een gevoel van samen vieren, belijden en geloven in eenzelfde God en is dàt juist wel de essentie van dat moment. Het mooie van geloofsverbondenheid is dat taal daarvoor niet nodig is. Gods Geest raakt aan en ver‐

‘Volgens mij zijn het jouw landgenoten buiten, gezien hun lengte, blonde haren en hun snelle ‘gggrere-klanken,’ zegt een van de gemeenteleden tegen me bij het binnenlopen van de kerk. En inderdaad, even later stapt er een Nederlands ge- zin met vijf blonde kinderen de kerk binnen. Ze hebben een goed uur moeten rijden en her en der de weg moeten vragen naar het-niet-zo-makkelijk-vindbare-kerkje. Ze krijgen een hartelijk welkom van de Fransen, handen worden geschud, soms gepaard met de Franse ‘bises’ (omhelzingen). Snel wordt er koffie gehaald uit het keukentje. De dominee spreekt hen toe in z’n beste Engels. Met hun zevental verdub- belen ze het aantal aanwezige kerkgangers en zingen de Fransen die morgen met meer volume dan ooit. Een onverge- telijk moment voor deze kleine, Franse gemeente.

Secularisatie

Frankrijk is een land waar de secularisatie de afgelo‐ pen decennia behoorlijk hard heeft toegeslagen. Nergens in Europa is de scheiding tussen kerk en staat zo strikt doorgevoerd als in Frankrijk. Godsdienst is overal uit het openbare leven verdwe‐ nen. Bij openbare debatten hebben christenen geen stem. De kerk speelt in Frankrijk geen enkele rol. De meeste christenen weten niet beter dan dat geloven.

De familie Kok (rechts) tijdens hun bezoek aan de Franse kerk Rieubach in Ariege, met ds. Bernard Bordes.

bindt. In een Franse kerkdienst gaan sommige din‐ gen misschien anders dan we in onze thuisgemeen‐ te gewend zijn. Het is de moeite waard om te pro‐ beren met andere ogen te kijken: wat ontmoeten we en wat kunnen we leren van de Franse christenen?

Unieke ervaring

Voor de Fransen, maar ook voor Nederlandse chris‐ tenen is het een unieke ervaring om concreet ver‐ bonden te zijn met de wereldkerk. Het verbreedt je blik en versterkt je geloof. Dat is ook de ervaring van familie Kok uit Uddel afgelopen zomer:

Het bezoek van Nederlandse vakantiegangers op zondag biedt zendingswerkers de mogelijkheid iets van hun werkomgeving en hun kerkelijke gemeente te delen. Zo mocht ik twee jaar terug de familie Koppejan uit mijn deelgenotengemeente Benthuizen in de kerkdienst van Aix ontvangen, heb ik vertaald bij het zondagsschoolmoment en hebben we samen met de predikant en zijn gezin geluncht. Dat werd een onvergetelijke zondag:

Wij hebben het bezoek aan de kerkdienst in Aix als zeer bijzonder ervaren. Ondanks dat we er geen woord van verstonden, was zeker verbondenheid ervaren;.het was prettig dat er een korte samenvatting/uitwerking van de dienst in het Nederlands was.

Het ‘zondagsschoolmoment’ voor de kinderen was erg leuk (ze weten het nog steeds goed). De maaltijd daarna met onder anderen de dominee was gezellig en het was leuk om eens die mensen te spreken. Het is gewoon mooi om te zien waar jij werkt en bezig bent.

Thomas en Rieneke, Joas, Manuel en Myrthe Koppejan

Zomervakantie in de Ariege. Geen Nederlandstalige diensten in de omgeving. Gelukkig is er www.connectedchurches.nl. Gemeenten in het buitenland die de vijf sola’s belijden zijn daar te vinden. Ik mail de voorganger of we welkom zijn en of er wellicht een Engelstalige samenvatting van liturgie en preek is. Harriëtte Smit is er die zondag ook en heeft de preek voor ons vertaald. De tweede zondag komt pastor Bordes voor de dienst aanlopen en overhandigt ons de Nederlandse vertaling van de preek.

Het is indrukwekkend om met die gemeente samen te komen. Veelal oudere mensen. Gemeentezang op de eerste zondag zonder muzikale begeleiding. Een andere cultuur, maar het- zelfde Evangelie. Prachtig om te merken hoe betrokken de predikant is op de gasten. Meermalen zegt hij tijdens de preek tegen een gemeentelid die van oorsprong uit Nederland komt: vertaal jij dit even, zodat ze het begrijpen. Na de dienst zijn we welkom in de pastorietuin voor een drankje en een goed gesprek.

Voor iedereen die de kans heeft: echt doen. Laat je niet weer- houden door de taal. Je vakantie krijgt een extra dimensie. Je ervaart dat de kerk zoveel groter is dan ons kikkerlandje. En de gemeente daar ervaart je komst als een enorme steun in de rug.

Fam. Sander Kok, Uddel

Frankrijk, het land van stokbrood en heerlijke wijn, is een concreet zendingsland dichtbij. Het gebed en de aanwezigheid van christelijke vakantiegangers tellen. De Franse kerk rekent op hen deze zomer. À bientôt. 

Harriëtte Smit

is GZB zendings‐ werker in Frankrijk en landelijk jeugd‐ werkadviseur bij de Unepref‐kerk.

Twee jongeren uit de gemeente La Grand Combe worden gedoopt.

Waarheidsvriend 27 juni 2019

Kerk in Frankrijk (2, slot) Groei verwachten. Voor veel Fransen staan kerk, Bijbel en geloof gelijk aan ‘irrelevant’. Het raakt hun leven absoluut niet. Geloof is een connerie, dwaasheid, zeggen ze regelmatig. Het belooft heil, vrede en toe‐ komst, maar daar is weinig van terechtgekomen en ze hebben er geen vertrouwen in dat dit nog komt.

Jezus is 2000 jaar geleden naar de aarde gekomen, maar de wereld is er volgens hen niet beter op geworden. In Frankrijk heeft meer dan vijftien miljoen mensen – een kwart van de bevolking – geen enkele binding met een religie. Het merendeel noemt zichzelf atheïst. Ze creëren hun eigen goden en grootheden, terwijl anderen door negatieve erva‐ ringen definitief met de kerk en God gebroken heb‐ ben en gestopt zijn met die flauwekul van geloven.RuimteToch ontmoet ik bij de Fransen interesse voor geloof en geven ze ruimte om te delen. Zo stond een keer de buurvrouw, Marie‐Claire, aan de deur: ‘Harriëtte, vanavond eet je bij ons. We hebben op je gerekend. Voorwaarde is wel dat je met ons bidt voor de maal‐ tijd.’ Ik was verrast. De ene buur is al lange tijd goed klaar met de kerk en geloven, de ander is overtuigd atheïst. En nu wilden ze een gebed. Dat heb ik ge‐ daan. Na het ‘amen’ waren ze ontroerd en geraakt. En toen deelden ze spontaan hun hart. ‘Harriëtte, waar was God in het verhaal van mijn leven? Ik hebwat geschreeuwd, maar de hemel leek van koper. In zo’n afwezige God kan ik gewoon niet geloven.’ Ik heb geluisterd, geen antwoord wetend, en verteld over de God Die de gebrokene van hart heelt.Verdriet en pijnHet individualisme en egoïsme trekken in een god‐ loos land als Frankrijk z’n sporen. Als ik alleen al kijk naar de mensen hier in m’n flat, valt het mij op hoeveel verdriet er zit en pijn in hun leven, waar‐ door ze soms het samenleven in een flat niet meer lijken te trekken. Dan is luisteren en er zijn het enige wat ik kan doen, en proberen mensen weer te ver‐ binden met elkaar, door hen te bezoeken, een praat‐ je te maken of uit te nodigen aan tafel. Veel Fransen bevinden zich in een sociaal isolement, elf procent lijdt aan eenzaamheid (4,8 miljoen mensen). Ze zijn op zoek naar betekenisvolle relaties, maar ondervin‐ den enorm veel moeite om die op te bouwen. Ik denk aan buurman Christian (75), die afgelopen jaar in onze flat is komen wonen. Hij heeft kind noch kraai, alleen zijn chihuahua hondje ‘Josh’. Zwaar

longpatiënt, weinig ademruimte om te lopen en rookt als een ketter. Het grootste deel van de dag brengt hij door voor z’n televisie. Even een praatje maken of een kopje thee met hem drinken doet hem goed en geeft kleur aan zijn dag. Missionair‐zijn be‐ gint dus dichtbij. In je eigen straat en buurt mag je het licht van Gods liefde laten schijnen.

Catechese-leerplan

In februari 2011 ben ik door de GZB uitgezonden naar Frankrijk als missionair jeugdwerker. Na bijna vijf jaar lokaal jeugdwerk gedaan te hebben in Bor‐ deaux, ben ik in september 2015 verhuisd naar Aix en Provence in verband met mijn nieuwe betrekking als landelijk jeugdwerkadviseur binnen de Unepref, de Union Eglise Protestante Réformée Evangélique de France. Samen met een Franse collega vorm ik een team om het jeugdwerk op landelijk niveau te coördineren en te stimuleren. Het bestaat uit onder‐ steuning van lokaal jeugdwerk, coachen van vrijwil‐ ligers, toerusten van jeugdwerkers, ontwikkelen van jeugdwerkmateriaal en pastorale investering in de jeugd. Een mooie, uitdagende taak.

Recent zijn we bezig geweest met de herziene versie van het catechese‐leerplan voor jong en oud (0‐99). Een mooi, concreet handvat met betrekking tot ge‐ loofsoverdracht. Aanpassingen waren nodig, omdat in de praktijk blijkt dat zo’n 85 procent van de jonge‐ ren de kerk verlaat na het doen van hun belijdenis. ‘We zijn ons er van bewust dat we de secularisatie niet kunnen inperken, maar op z’n minst kunnen we er voor zorgen dat de Boodschap niet langs hen heengaat,’ aldus de voorzitter van de Unepref. Binnen de Unepref‐gemeenten heeft de jeugd altijd prioriteit gehad. Bouwen aan sterk relationeel jeugd‐ werk voor de Franse jeugd blijft dus cruciaal, zodat jongeren gezien worden en de kans krijgen het Evangelie te horen. Het is mooi om te zien dat het aantal jongeren aan onze weekenden toeneemt en deze activiteiten dus voorzien in een behoefte. Vanuit de kerkbezoeken, de trainingsmomenten en ontmoetingen met jongeren zijn de volgende accen‐ ten voor ons werk naar voren gekomen voor de ko‐ mende jaren: pastorale zorg voor jongeren, het imple‐ menteren van het catechese‐leerplan, concreet jeugdwerkmateriaal en discipelschapsvorming voor 18‐25‐jarigen.

Vrede en rust

Christenen zijn in de Franse maatschappij vaak een‐ lingen en dat is vooral voor jongeren niet gemakke‐ lijk. Regelmatig missen ze de handvatten om aan hun geloof woorden te geven. Dat laat zien dat on‐ derwijs, vorming en toerusting voor jongeren hard nodig zijn en blijven binnen de Franse kerk. Ik ben daarom ook dankbaar dat de Gereformeerde Zendingsbond (GZB), partner van de Unepref, op‐ nieuw wil investeren in dit project voor een periode

van drie jaar, zodat we verder kunnen bouwen aan sterk jeugdwerk binnen de Franse Unepref‐kerk.
De Unepref waarvoor ik werkzaam ben, heeft in totaal zo’n 4000 leden, bestaande uit 57 gemeenten, 34 predikanten en tien diaconale/missionaire wer‐ kers. In Aix zitten op zondag zo’n tachtig tot hon‐ derd mensen in de kerk, in Bordeaux twintig, in Rieubach slechts vijf. Een lege kerk? Nee. De kerkjes zijn klein en kwetsbaar, maar gevuld met mensen die bewust gekozen hebben om te gaan en toege‐ wijd zijn aan hun gemeente.

God bouwt Zijn kerk in Frankrijk. Afgelopen Pasen en Pinksteren zijn verschillende jongeren en oude‐ ren gedoopt of hebben belijdenis gedaan. Een van hen is Emma (13 jaar), de enige jongere in haar ver‐ grijsde kerk van Anduze: ‘God helpt me steeds weer in m’n geloof, Hij geeft me de kracht te geloven on‐ danks dat ik de enige jongere ben in mijn kerk. Door belijdenis te doen wil ik graag mijn relatie met God bevestigen. Iedereen onder ons is op zoek naar vre‐ de en rust en die heb ik gevonden met én in God.’

Nieuwe kerken planten

De Unepref is een kleine kudde die het oog gericht houdt op haar Herder en die het verlangen heeft om te groeien. Ondanks dat maar zeven van de 57 kerk‐ jes op dit moment in de groei‐modus zitten, geloven ze dat groei mogelijk is. Groei vraagt om opstaan uit onze comfortzone, om een mentaliteitsverandering en durven geloven dat God groei geeft en zal voor‐ zien in wat nodig is. Hoewel veel gemeenten vanwe‐ ge de kleine draagkracht in de overlevingsmodus terecht zijn gekomen, is er toch een gezamenlijk verlangen gewekt naar groei en verandering. Frankrijk heeft nog nooit zo’n gunstige tijd gekend heeft om het Evangelie te verkondigen en nieuwe kerken te planten. Dat heeft de Unepref‐kerk doen besluiten om zich te richten op groei, zowel in de stad als op het platteland, en te geloven dat God die zal geven op Zijn tijd. Mooi dat de GZB/IZB de Franse kerk daarin concreet willen helpen met het Focus‐traject en te zijner tijd met de uitzending van ds. G. Lustig als Focus‐traject‐toeruster.

Niet alleen voor zendingswerkers, maar voor iedere christen zit de uitdaging in de ander horen en zien, als kerk en als christen beschikbaar zijn voor degene die je pad kruist. Soms lijkt dat onbetekenend en zie je weinig vrucht. Maar God is aan het werk te mid‐ den van de gebrokenheid en ellende. God biedt ons iedere dag volop kansen om tekenen van Zijn Koninkrijk op te richten in het leven van de ander. Babette, een wijze, oude, katholieke vrouw uit mijn wijk, zegt regelmatig: ‘Harriëtte, rayonne l’amour du Christ.’ Oftewel, blijf dicht bij je Bron en straal de liefde van Christus uit. Daar kun je niets kapot mee maken, daar zit alleen maar zegen in voor de ander en voor jezelf. ■

Harriëtte Smit

is GZB zendings‐ werker in Frankrijk en landelijk jeugd‐ werkadviseur bij de Unepref‐kerk.

Publicatie en bron: De Waarheidsvriend 27 juni 2019