‘Harriëtte, vanavond eet je bij ons’

Voor veel Fransen staan kerk, Bijbel en geloof gelijk aan ‘irrelevant’. Het raakt hun leven absoluut niet. Geloof is een  connerie, dwaasheid, zeggen ze regelmatig. Het belooft heil, vrede en toekomst, maar daar is weinig van terechtgekomen en ze hebben er geen vertrouwen in dat dit nog komt.

Jezus is 2000 jaar geleden naar de aarde gekomen, maar de wereld is er volgens hen niet beter op geworden. In Frankrijk heeft meer dan vijftien miljoen mensen – een kwart van de bevolking – geen enkele binding met een religie. Het merendeelnoemt zichzelf atheïst. Ze creëren hun eigen goden en grootheden, terwijl anderen door negatieve ervaringen definitief met de kerk en God gebroken hebben en gestopt zijn met die flauwekul van geloven.

Ruimte
Toch ontmoet ik bij de Fransen interesse voor geloof en geven ze ruimte om te delen. Zo stond een keer de buurvrouw, Marie-Claire, aan de deur: ‘Harriëtte, vanavond eet je bij ons. We hebben op je gerekend. Voorwaarde is wel dat je met ons bidt voor de maaltijd.’Ik was verrast. De ene buur is al lange tijd goed klaar met de kerk en geloven, de ander is overtuigd atheïst. En nu wilden ze een gebed. Dat heb ik gedaan. Na het ‘amen’ waren ze ontroerd en geraakt. En toen deelden ze spontaan hun hart. ‘Harriëtte, waar was God in het verhaal van mijn leven? Ik heb wat geschreeuwd, maar de hemel leek van koper. Inzo’n afwezige God kan ik gewoon niet geloven.’ Ik heb geluisterd, geen antwoord wetend, en verteld over de God Die de gebrokene van hart heelt.

Verdriet en pijn
Het individualisme en egoïsme trekken in een godloos land als Frankrijk z’n sporen. Als ik alleen al kijk naar de mensen hier in m’n flat, valt het mij op hoeveel verdriet er zit en pijn in hun leven, waardoor ze soms het samenleven in een flat niet meer lijken te trekken. Dan is luisteren en er zijn het enige wat ik kan doen, en proberen mensen weer te verbinden met elkaar, door hen te bezoeken, een praatje te maken of uit te nodigen aan tafel. Veel Fransen bevinden zich in een sociaal isolement, elf procent lijdt aan eenzaamheid (4,8 miljoen mensen). Ze zijn op zoek naar betekenisvolle relaties, maar ondervinden enorm veel moeite om die op te bouwen. Ik denk aan buurman Christian (75), die afgelopen jaar in onze flat is komen wonen. Hij heeft kind noch kraai, alleen zijn chihuahua hondje ‘Josh’. Zwaar longpatiënt, weinig ruimte om te lopen en rookt als een ketter. Het grootste deel van de dag brengt hij door voor z’n televisie. Even een praatje maken of een kopje thee met hem drinken doet hem goed en geeft kleur aan zijn dag. Missionair-zijn begint dus dichtbij. In je eigen straat en buurt mag je het licht van Gods liefde laten schijnen.

Catechese-leerplan
In februari 2011 ben ik door de GZB uitgezonden naar Frankrijk als missionair jeugdwerker. Na bijna vijf jaar lokaal jeugdwerk gedaan te hebben in Bordeaux,ben ik in september 2015 verhuisd naar Aix en Provence in verband met mijn nieuwe betrekking als landelijk jeugdwerkadviseur binnen de Unepref, de Union Eglise Protestante Reformee Evangelique de France. Samen met een Franse collega vorm ik een team om het jeugdwerk op landelijk niveau te coördineren en te stimuleren. Het bestaat uit ondersteuning van lokaal jeugdwerk, coachen van vrijwilligers, toerusten van jeugdwerkers, ontwikkelen van jeugdwerkmateriaal en pastorale investering in de jeugd. Een mooie, uitdagende taak. Recent zijn we bezig geweest met de herziene versie van het catechese-leerplan voor jong en oud (0-99). Een mooi, concreet handvat met betrekking tot geloofsoverdracht. Aanpassingen waren nodig, omdat in de praktijk blijkt dat zo’n 85 procent van de jongeren de kerk verlaat na het doen van hun belijdenis. ‘We zijn ons er van bewust dat we de secularisatie niet kunnen inperken, maar op z’n minst kunnen we er voor zorgen dat de Boodschap niet langs hen heengaat,’ aldus de voorzitter van de Unepref. Binnen de Unepref-gemeenten heeft de jeugd altijd prioriteit gehad. Bouwen aan sterk relationeel jeugdwerk voor de Franse jeugd blijft dus cruciaal, zodat jongeren gezien worden en de kans krijgen het Evangelie te horen. Het is mooi om te zien dat het aantal jongeren aan onze weekenden toeneemt en deze activiteiten dus voorzien in een behoefte. Vanuit de kerkbezoeken, de trainingsmomenten en ontmoetingen met jongeren zijn de volgende accenten voor ons werk naar voren gekomen voor de komende jaren: pastorale zorg voor jongeren, het implementeren van het catechese-leerplan, concreet jeugdwerkmateriaal en discipelschapsvorming voor 18-25-jarigen.

Vrede en rust
Christenen zijn in de Franse maatschappij vaak eenlingen en dat is vooral voor jongeren niet gemakkelijk. Regelmatig missen ze de handvatten om aan hun geloof woorden te geven. Dat laat zien dat onderwijs, vorming en toerusting voor jongeren hard nodig zijn en blijven binnen de Franse kerk. Ik ben daarom ook dankbaar dat de Gereformeerde Zendingsbond (GZB), partner van de Unepref, opnieuw wil investeren in dit project voor een periode van drie jaar, zodat we verder kunnen bouwen aan sterk jeugdwerk binnen de Franse Unepref-kerk. De Unepref waarvoor ik werkzaam ben, heeft in totaal zo’n 4000 leden, bestaande uit 57 gemeenten, 34 predikanten en tien diaconale/missionaire werkers. In Aix zitten op zondag zo’n tachtig tot honderd mensen in de kerk, in Bordeaux twintig, in Rieubach slechts vijf. Een lege kerk? Nee. De kerkjes zijn klein en kwetsbaar, maar gevuld met mensen die bewust gekozen hebben om te gaan en toegewijd zijn aan hun gemeente. God bouwt Zijn kerk in Frankrijk. Afgelopen Pasen en Pinksteren zijn verschillende jongeren en ouderen gedoopt of hebben belijdenis gedaan. Eén van hen is Emma (13 jaar), de enige jongere in haar vergrijsde kerk van Anduze: ‘God helpt me steeds weer in m’n geloof, Hij geeft me de kracht te geloven ondanks dat ik de enige jongere ben in mijn kerk. Door belijdenis te doen wil ik graag mijn relatie met God bevestigen. Iedereen onder ons is op zoek naar vrede en rust en die heb ik gevonden met en in God.’

Nieuwe kerken planten
De Unepref is een kleine kudde die het oog gerichthoudt op haar Herder en die het verlangen heeft om te groeien. Ondanks dat maar zeven van de 57 kerkjes op dit moment in de groei-modus zitten, geloven ze dat groei mogelijk is. Groei vraagt om opstaan uit onze comfortzone, om een mentaliteitsverandering en durven geloven dat God groei geeft en zal voorzien in wat nodig is. Hoewel veel gemeenten vanwege de kleine draagkracht in de overlevingsmodus terecht zijn gekomen, is er toch een gezamenlijk verlangen gewekt naar groei en verandering. Frankrijk heeft nog nooit zo’n gunstige tijd gekend heeft om het Evangelie te verkondigen en nieuwe kerken te planten. Dat heeft de Unepref-kerk doen besluiten om zich te richten op groei, zowel in de stad als op het platteland, en te geloven dat God die zal geven op Zijn tijd. Mooi dat de GZB/IZB de Franse kerk daarin concreet willen helpen met het Focus-traject en te zijner tijd met de uitzending van ds. G. Lustig als Focus-traject-toeruster. Niet alleen voor zendingswerkers, maar voor iedere christen zit de uitdaging in de ander horen en zien, als kerk en als christen beschikbaar zijn voor degene die je pad kruist. Soms lijkt dat onbetekenend en zie je weinig vrucht. Maar God is aan het werk te midden van de gebrokenheid en ellende. God biedt ons iedere dag volop kansen om tekenen van Zijn Koninkrijk op te richten in het leven van de ander. Babette, een wijze, oude, katholieke vrouw uit mijn wijk, zegt regelmatig: ‘Harriëtte, rayonne l’amour du Christ.’ Oftewel, blijf dicht bij je Bron en straal de liefde van Christus uit. Daar kun je niets kapot mee maken, daar zit alleen maar zegen in voor de ander en voor jezelf. 

Harriëtte Smit is GZB-zendingswerker in Frankrijk en landelijk jeugdwerkadviseur bij de Unepref-kerk.

Dit artikel verscheen in De Waarheidsvriend op 27 juni 2019.